Opleiding tot preventieadviseur voldoet niet langer
Tijdens de opleiding tot preventieadviseur reageert een deelnemer aan het eind van een sessie over veiligheidsgedrag en -leiderschap met de opmerking: “Dit was veruit de meest interessante module van het totale opleidingsprogramma omdat ze de kern raakt van de uitdaging waarmee we als preventieadviseur elke dag geconfronteerd worden. Deze sessie zou niet alleen aan het begin van de opleiding moeten gegevenworden, de materie rond veiligheidsgedrag zou minstens de helft van de totale opleiding moeten beslaan…”.
Nagels met koppen.
Arbeidsveiligheid overal hoog op de agenda.
We kunnen er niet naast kijken: sinds meerdere decennia staat arbeidsveiligheid overal hoog op de agenda. En terecht.
Sinds haar ontstaan heeft het vakgebied arbeidsveiligheid een hele evolutie doorgemaakt. In de begindagen was de belangrijkste veiligheidsfunctie die van veiligheidsingenieur.
Naarmate de technologische evolutie een hoge vlucht nam, verschoof de aandacht van de technische veiligheidsaspecten in versneld tempo richting de organisatorische kant van arbeidsveiligheid. Als gevolg daarvan werd de implementatie van allerlei veiligheidszorgsystemen erg belangrijk. Arbeidsveiligheid werd meer en meer een administratief gekleurd vakgebied, waarbij het beheren en actualiseren van ‘het systeem’ de boventoon voerde.
Ondertussen is voor iedereen in een organisatie duidelijk dat de impact van veiligheidszorgsystemen op de totale veiligheidsbeleving keihard tegen de eigen grenzen aanloopt.
Snelgroeiende aandacht voor veiligheidscultuur.
Veiligheidscultuur is een begrip dat razendsnel aan populariteit heeft gewonnen. Aan de ene kant blijft het een vaag en soms ongrijpbaar begrip, aan de andere kant is het zonder enige twijfel het aspect met de grootste impact op uw veiligheidsresultaten. Het gaat immers over de collectieve manier waarmee een organisatie omgaat met arbeidsveiligheid.
Een veiligheidscultuur veranderen en/of ontwikkelen is een kwestie van collectieve gedragsbeïnvloeding. Het beïnvloeden van individueel gedrag is op zich al een hele uitdaging. Groepsgedrag is dat des te meer. Het beïnvloeden van organisatiegedrag dat dikwijls over tientallen jaren gegroeid is, is dan ook een uitdaging van een hogere orde.
De klassieke gedragstheorieën hebben definitief afgedaan.
Nog steeds zijn er managers, leidinggevenden en verantwoordelijken van ondersteunende diensten die – bewust of onbewust – ervan uitgaan dat (veiligheids-)gedrag de resultante is van een rationeel en analytisch denkproces. Een denkproces dat in goede banen kan worden geleid door middel van wetgeving, procedures, instructies en/of andere vormen van veiligheidscommunicatie. Deze visie is echter al lang niet meer van toepassing.
De inzichten in de gedragswetenschappen staan ondertussen immers lichtjaren verder. Het onderzoek van vooraanstaande wetenschappers zoals Kahneman, Thaler, Ajzen en Cialdini werpt een totaal ander licht op aspecten als consumentengedrag, verkeersveiligheid of veiligheidsgedrag op de werkvloer.
Alle gedragswetenschappers zijn het er inmiddels over eens dat menselijk gedrag grotendeels het resultaat is van onbewuste, intuïtieve denkprocessen die zeer weinig te maken hebben met rationele overwegingen.
Een uitdaging van een hogere orde vergt superieure competenties.
Het mag voor iedereen duidelijk zijn: om veiligheidsgedrag te ontwikkelen, te veranderen en/of te beïnvloeden volstaat kennis van de betreffende wetgeving niet. Ook inzichten in elektrische en/of chemische risico’s of het beheersen van de geldende veiligheidszorgsystemen in uw organisatie volstaan hiervoor niet langer.
Vanaf nu zijn andere competenties aan de orde: competenties die hun wortels vinden in de wereld van de psychologie, sociologie, biologie en antropologie. Maar ook het versterken van uw persoonlijke vaardigheden en kwaliteiten, niet in het minst op vlak van relationele intelligentie, zelfmotivatie en authentiek leiderschap, zijn hierbij van het grooste belang.
Bent u gewapend om deze nieuwe uitdaging te lijf te gaan?
Laat ons er geen doekjes om winden: in bestaande opleidingen tot veiligheidskundige ligt de focus nog steeds op wetgeving, technische veiligheid, organisatorische veiligheid en aanverwante disciplines. De wetgever loopt daarbij hopeloos achterop.
De wettelijke verantwoordelijkheden van de hiërarchische lijn bieden evenmin een afdoend antwoord op deze gedragsuitdagingen, net als de verplichte opleiding die organisaties moeten aanbieden aan hun leidinggevenden.
De conclusie mag duidelijk zijn: er is dringend nood aan een opleiding die tegemoetkomt aan de transformatie-uitdaging voor preventie-adviseurs en lijnmanagement: de transformatie van technieker naar psycholoog.
LEES MEER
Waarom het vier-ogen principe niet altijd een goed idee is …
Zin en onzin over veiligheidsgedrag en arbeidsongevallen
Coronamaatregelen: waarom sommige mensen strikt in de leer zijn, terwijl anderen er als Pallieter mee omgaan …
Bedenkelijk vonnis in verband met arbeidsongeval tijdens stage
'Die hard' veiligheidsambassadeurs
Een duurzame veiligheidscultuur is een zaak van iedereen.
Werken aan je veiligheidscultuur, hoe begin je er aan?
Een veiligheidscultuur van wereldklasse: klinkt goed, is het ook realistisch?